Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, eylül ayında marketlerde ve üreticilerde yaşanan fiyat değişimlerini değerlendirdi. Açıklanan verilere göre, marketlerde 36 ürünün 29'unda fiyat artışı görülürken, 7 üründe ise fiyat düşüşü yaşandı. Üretici tarafında ise 28 ürünün 20'sinde artış, 6'sında düşüş gözlemlendi. Peki, bu değişimlerin arkasındaki sebepler neler?

Eylül Ayının Fiyat Şampiyonları ve Kaybedenleri

Bayraktar'ın açıklamalarına göre, marketlerde fiyatı en çok artan ürün marul oldu. Marulun fiyatı tam %65,1 oranında arttı. Onu %54 ile sivri biber, %38,8 ile kabak, %37,7 ile patates ve %20,1 ile yeşil soğan takip etti. Üreticide ise fiyatı en çok artan ürün %73,7 ile fındık oldu. Fındıktaki bu artışı %70,1 ile sivri biber, %35,8 ile kabak, %33 ile marul ve %29,4 ile kuru incir izledi.

Fiyatı en çok düşen ürünlere baktığımızda ise, hem markette hem de üreticide limon ilk sırada yer alıyor. Marketlerde limonun fiyatı %42,7 oranında düşerken, üreticideki düşüş %26,9 olarak gerçekleşti. Limonun ardından markette %10,3 ile havuç, %4,2 ile yeşil fasulye, %3,2 ile tavuk eti ve %1,4 ile toz şeker fiyat düşüşü gösterdi. Üreticide ise limonun ardından %6,4 ile yeşil fasulye, %4,1 ile kuru fasulye, %2,8 ile maydanoz, %2,7 ile patates ve %1,1 ile nohut fiyatı azaldı.

Fiyat Değişimlerinin Nedenleri

Bayraktar, fiyat değişimlerinin nedenlerini de açıkladı. Fındık fiyatlarındaki artışın temel sebebi, nisanda yaşanan zirai don olayının rekolteyi düşürmesi. Sivri biber ve kabakta ise sezon sonu gelmesiyle arzın azalması fiyatları yükseltti. Limon ihracatının kayda bağlanması ve erkenci çeşitlerin hasadına başlanması ise fiyatların düşmesine neden oldu. Kuru fasulyede ise arz artışı fiyatları aşağı çekti.

• Fındık: Zirai don nedeniyle rekolte düşüşü
• Sivri Biber & Kabak: Sezon sonu, arz azalması
• Limon: İhracat düzenlemesi ve erkenci hasat
• Kuru Fasulye: Arz artışı

Girdi Maliyetleri Artmaya Devam Ediyor

Üreticinin en büyük sorunlarından biri olan girdi maliyetlerindeki artış da devam ediyor. Eylülde gübre fiyatlarında artışlar gözlemlenirken, mazot ve yem fiyatları da yükseldi. Bayraktar, geçen yıla göre gübre fiyatlarının %75'e varan oranlarda arttığına dikkat çekti. Mazot fiyatındaki yıllık artış ise %31,3 olarak gerçekleşti. Bu durum, üreticilerin maliyetlerini artırarak tüketiciye yansıyan fiyatları da etkiliyor.

İşte bazı girdi maliyetlerindeki değişimler:

• 20.20 Kompoze Gübresi: %2,1 (aylık),%48,6 (yıllık) artış
• DAP Gübresi: %1,3 (aylık),%51,3 (yıllık) artış
• Amonyum Nitrat Gübresi: %1,3 (aylık),%39,6 (yıllık) artış
• Amonyum Sülfat Gübresi: %1,2 (aylık),%31,6 (yıllık) artış
• Mazot: %4,4 (aylık),%31,3 (yıllık) artış
• Besi Yemi: %4,1 (aylık) artış
• Süt Yemi: %3,1 (aylık) artış

Üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla olduğu ürün ise patates oldu. Üreticide 4,38 TL olan patates, markette 19,08 TL'ye satılıyor. Bu durum, aracılık maliyetlerinin ve perakende karlarının yüksekliğini gözler önüne seriyor. Tüketiciler, ürünleri daha uygun fiyatlarla alabilmek için doğrudan üreticiden alışveriş yapmayı tercih edebilirler.

Eylül ayında yaşanan bu fiyat değişimleri, tarım sektöründeki dalgalanmaların ve girdi maliyetlerindeki artışın tüketiciye nasıl yansıdığını açıkça gösteriyor. Üreticilerin desteklenmesi, girdi maliyetlerinin düşürülmesi ve aracılık zincirinin kısaltılması, hem üreticinin hem de tüketicinin faydasına olacaktır. Aksi takdirde, gıda enflasyonu önümüzdeki aylarda da can yakmaya devam edebilir. Önümüzdeki dönemde, tarım politikalarının daha sürdürülebilir ve destekleyici olması büyük önem taşıyor.