Türkiye'de yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte, polifarmasi yani çoklu ilaç kullanımı da giderek yaygınlaşıyor. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Geriatri Kliniği'nden Uzm. Dr. Sinan Arı, bu durumun yaşlılar için ciddi bir risk oluşturabileceğine dikkat çekiyor. Peki, polifarmasi tam olarak nedir ve yaşlılar için neden bu kadar tehlikelidir?
Polifarmasi Nedir?
Polifarmasi, bir kişinin aynı anda beş veya daha fazla ilaç kullanması durumudur. Yaşlılar, kronik hastalıkların ve buna bağlı olarak ilaç kullanma oranının yüksek olması nedeniyle polifarmasi riski altındadır. Uzm. Dr. Sinan Arı'ya göre, Türkiye'de her üç yaşlı bireyden biri her gün beş ya da daha fazla ilaç kullanıyor.
Peki, bu kadar ilacın bir arada kullanılması gerçekten gerekli mi? İşte bu noktada, ilaçların birbirleriyle etkileşimleri ve olası yan etkileri devreye giriyor. Bir ilacın diğerinin etkisini artırması veya azaltması, beklenmedik sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, yaşlıların vücutlarının ilaçları metabolize etme ve atma yeteneği azalmış olabileceği için, ilaçların yan etkileri daha belirgin hale gelebilir.
Polifarmasinin Riskleri Nelerdir?
- İlaç Etkileşimleri: Birden fazla ilacın bir arada kullanılması, ilaç etkileşimleri riskini artırır. Bu etkileşimler, ilaçların etkinliğini azaltabilir veya yan etkilerini artırabilir.
- Yan Etkiler: Yaşlıların vücutları ilaçlara karşı daha hassas olabilir. Bu nedenle, polifarmasi durumunda yan etkiler daha sık ve şiddetli görülebilir.
- Düşmeler ve Kırıklar: Bazı ilaçlar, baş dönmesi, denge kaybı veya bilinç bulanıklığı gibi yan etkilere neden olabilir. Bu durum, yaşlıların düşme ve kırık riskini artırır.
- Hastaneye Yatışlar: Polifarmasiye bağlı yan etkiler veya ilaç etkileşimleri, hastaneye yatışlara neden olabilir.
- Bilişsel Bozukluklar: Bazı ilaçlar, hafıza sorunları, dikkat eksikliği veya kafa karışıklığı gibi bilişsel bozukluklara yol açabilir.
Polifarmasi ile Nasıl Başa Çıkılır?
Polifarmasi ile başa çıkmak için, hem hastaların hem de sağlık profesyonellerinin dikkatli olması gerekir. İşte bazı önemli adımlar:
- İlaçları Gözden Geçirin: Düzenli olarak doktorunuzla veya eczacınızla ilaçlarınızı gözden geçirin. Hangi ilaçlara ihtiyacınız olduğunu ve hangilerinin gereksiz olduğunu belirleyin.
- İlaç Listesi Oluşturun: Kullandığınız tüm ilaçların (reçeteli, reçetesiz, vitaminler, takviyeler) bir listesini oluşturun ve bu listeyi yanınızda taşıyın.
- İlaçları Doğru Kullanın: İlaçları doktorunuzun veya eczacınızın talimatlarına göre kullanın. Dozları atlamayın veya değiştirmeyin.
- Yan Etkileri Bildirin: Kullandığınız ilaçların yan etkilerini doktorunuza veya eczacınıza bildirin.
- Alternatif Tedavileri Değerlendirin: Bazı durumlarda, ilaç tedavisi yerine alternatif tedavi yöntemleri (fizik tedavi, egzersiz, beslenme değişiklikleri) düşünülebilir.
Polifarmasi, yaşlılar için önemli bir sağlık sorunudur. Ancak, bilinçli ilaç kullanımı ve düzenli sağlık kontrolleri ile bu risk azaltılabilir. Unutmayın, sağlığınız için en iyisi, doktorunuzla veya eczacınızla işbirliği yapmaktır.
